Boşanma Sürecinde Çocuk Psikolojisi
Ebeveynlere 7 Altın Tavsiye
Boşanma, çiftler için duygusal, ekonomik ve sosyal yönleriyle oldukça zorlayıcı bir süreçtir. Ancak bu sürecin en çok etkilenen tarafı genellikle çocuklar olur. Aile sistemindeki büyük bir değişiklik olan boşanma, çocukların güvenlik duygusunu, aidiyet hissini ve duygusal bütünlüğünü derinden etkileyebilir. Bu yüzden boşanmanın nasıl yaşandığı, çocuğun psikolojik sağlığı üzerinde belirleyici rol oynar.
Bir klinik psikolog olarak gözlemim şu: Boşanmanın çocuk psikolojisi üzerinde yarattığı etki, ayrılık kararının kendisinden çok, bu sürecin nasıl yönetildiğiyle ilgilidir. Ebeveynlerin tutumu, iletişim tarzı ve çocuğa yaklaşımları bu süreçte kritik önem taşır. İşte bu noktada siz ebeveynlere rehberlik edecek 7 altın tavsiyeyi paylaşmak istiyorum.
1. Boşanmayı Net, Sade ve Güven Veren Bir Dille Açıklayın
Çocuğunuzun yaşına ve gelişim düzeyine uygun, dürüst ama sade bir açıklama yapmak ilk adımdır. Karmaşık ya da dolaylı anlatımlar çocukta kafa karışıklığı yaratır. Açıklamanız ne kadar net ve tutarlı olursa, çocuğunuzun süreci anlaması da o kadar kolay olur.
Örnek: “Anne ve baba artık aynı evde yaşamayacak ama seni sevmemiz ve senin yanında olmamız hiç değişmeyecek.”
Kaçınılması gerekenler:
Suçlayıcı ifadeler: “Baban yüzünden ayrılıyoruz.”
Ümit veren ama gerçek dışı söylemler: “Belki ileride tekrar bir araya geliriz.”
Korku uyandıran cümleler: “Artık annen seni göremeyebilir.”
2. Çocuğun Duygularını Görün ve Onları Onaylayın
Boşanma sürecinde çocukların yaşadığı duygular çok çeşitlidir: korku, kaygı, suçluluk, öfke, kafa karışıklığı… Bu duyguların her biri geçerlidir ve bastırılmamalıdır.
Yapmanız gereken:
Duygularını ifade etmesine izin verin: “Ne hissettiğini anlatmak ister misin?”
Duygularını yargılamayın: “Kızgın olman çok normal.”
Suçluluk duygusunu azaltın: “Bu karar seninle ilgili değil, senin suçun hiç değil.”
Duygusal desteğin en etkili hali, çocuğu koşulsuz bir şekilde dinlemek ve anladığınızı hissettirmektir.
3. Rutinleri ve Günlük Hayatı Koruyun
Çocuk psikolojisinde en önemli duygusal ihtiyaçlardan biri istikrardır. Boşanma gibi büyük değişiklikler yaşanırken, günlük yaşamın belirli kurallar dahilinde devam etmesi çocuklara güven verir.
Yapılabilecekler:
Yemek, uyku, okul saatlerini değiştirmeyin.
Hangi gün hangi ebeveynle vakit geçireceğini netleştirin.
Evden ayrılan ebeveynin çocuğun hayatında aktif kalmasına özen gösterin.
Rutinler, çocuğa “Hayat devam ediyor ve ben güvendeyim” mesajını verir.
4. Diğer Ebeveyni Kötülemeyin
Çocuk için hem anne hem baba önemlidir. Diğer ebeveyni kötülemek, çocuğun hem onunla olan ilişkisini hem de kendilik algısını zedeler.
Tehlikeli söylemler:
“Annen seni artık istemiyor.”
“Baban seni ihmal etti.”
Bu tür ifadeler çocuğun içinde sadakat çatışması yaratır ve onu derin bir duygusal bölünmeye iter.
Yapılması gereken:
Nötr bir dil kullanın: “Bu kararı birlikte aldık.”
Mümkünse birlikte açık bir açıklama yapın.
Diğer ebeveyni destekleyici cümleler kurun.
5. Suçluluk Hislerini Azaltın
Çocuk psikolojisinde boşanmayı anlamlandırmaya çalışırken zaman zaman kendilerini suçlayabilirler. Özellikle 4-10 yaş arasındaki çocuklarda bu çok yaygındır.
Sıklıkla tekrar edilmesi gereken cümleler:
“Bu senin hatan değil.”
“Bu karar anne ve babanın ilişkisiyle ilgili, seninle ilgisi yok.”
“Ne olursa olsun seni çok seviyoruz.”
Çocuk, ebeveyn sevgisinin devam ettiğini duymaya ve hissetmeye ihtiyaç duyar.
6. Kendi Duygularınızı Göz Ardı Etmeyin
Ebeveynler de boşanma sürecinde yoğun duygular yaşar: öfke, hayal kırıklığı, yalnızlık, suçluluk… Bu duygularla sağlıklı başa çıkmak hem kendi sağlığınız hem de çocuğunuzun iyiliği için gereklidir.
Öneriler:
Güvendiğiniz bir arkadaşla veya uzmanla duygularınızı paylaşın.
Çocuğun yanında aşırı duygusal patlamalardan kaçının.
Gerekirse bireysel terapi alın.
Unutmayın: Kendi duygularınıza iyi bakmak, çocuğunuz için en sağlıklı örnek olmanın ilk adımıdır.
7. Profesyonel Destekten Yararlanın
Her çocuk boşanmayı aynı şekilde deneyimlemez. Kimi çocuk içine kapanır, kimi agresifleşir, kimi okulla ilgili sorunlar yaşamaya başlar. Bu noktada uzman desteği almak önemli olabilir.
Dikkat edilmesi gereken sinyaller:
Uykusuzluk, kâbuslar
Akademik başarının düşmesi
Davranışsal gerilemeler (örneğin alt ıslatma)
Aşırı öfke ya da donukluk
Bu durumlarda bir çocuk psikoloğu ile görüşmek hem çocuk hem de ebeveyn için iyileştirici olur. Özellikle oyun terapisi, çocuğun duygularını ifade etmesini kolaylaştıran etkili bir yöntemdir.
Son Söz: Çocuğunuzun Psikolojik Sağlığı Sizin Rehberliğinizde Şekillenir
Boşanma, çocuklar için zorlu ama sağlıklı yönetildiğinde kalıcı bir travma olmak zorunda olmayan bir süreçtir. Sevgi dolu, tutarlı ve açık bir iletişimle çocuklar bu dönemi duygusal olarak daha sağlam geçirebilirler. Unutmayın: Bir çocuğun boşanmayı nasıl hatırladığı, anne-babasının nasıl davrandığıyla ilgilidir.
Uzman Klinik Psikolog Mehmet Berkay Ülker
